༄༅། །གྲུབ་ཆེན་ཉི་ཟླ་ཀུན་མཛེས་ཀྱི་གསུང་འབུམ་ལས། ཉམས་མགུར་སྐོར་སྐལ་བཟང་ཐར་ལམ་འགོད་པའི་ཕྲིན་ལས་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ། 大成就者尼達袞澤文集·證道歌·善緣安置解脫道之事業 -11
( 閱前導讀：佛行事業廣大也未必 定是善知識，唯求內證功夫是否到位，並有否具備察覺《了不了義法》之正法眼。否則縱然高談闊論皆與正法不相應，趁勢上位，其追隨者也容易成為 “非理作意” 之盲目崇拜。)
二十六、斷除空談歌（譯註：此標題為後加，據內容而立，方便查詢閱覽。）
༈ དོན་དམ་རང་སེམས་གཏན་ལ་མ་ཕེབས་པའི། །ཚིག་བཤད་ཁ་འབྱམས་ཅན་ལ་གདམས་པ་ནི། །
自心未曾抉擇於勝義，空談文句之者教誡此：
ན་མོ། གུ་རུ་བུདྡྷ་ཀིརྟི་ཡེ།
南無咕如布達格帝耶（頂禮上師佛名稱）！
གྲུབ་པའི་རིག་འཛིན་རྗེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། བདེན་པའི་ཚིག་གིས་བསྐུལ་བའི་སློབ་མའི་ཚོགས། །དྲང་དོན་དུས་གསུམ་ཐོས་པ་རྒྱ་ཆེ་ཡང་། །ངེས་དོན་ཡེ་ཤེས་མ་རྟོགས་ལོང་བ་ཡིན། ། སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་མཚན་དཔེ་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རང་སེམས་སངས་རྒྱས་མ་ཤེས་བླུན་རྨོངས་ཡིན། །ཆོས་སྒོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་རང་སེམས་མ་དུལ་གྱོང་པོ་ཡིན། །
成就持明尊主敬頂禮！諦實之語勸請弟子眾，
雖然廣聞三時不了義，不悟了義智慧乃盲人。
雖知細說諸佛相隨好，不知自心即佛乃愚笨。
雖知八萬四千妙法門，不調根本自心乃粗人。
རྒྱུད་ལུང་ཐ་སྙད་ཀུན་ལ་མཁས་གྱུར་ཀྱང་། །རང་སེམས་གཞི་རྩ་མ་ཆོད་སྟོང་འབྱམས་ཡིན། །འཇིག་རྟེན་སྲིད་པ་རྩིས་ཀྱིས་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །སྡུག་བསྔལ་བདེ་བསྒྱུར་མ་ཤེས་སྡུག་རྒན་ཡིན། །ལས་འབྲས་དཀར་པོ་དགེ་བཅུ་སྨྲ་ཤེས་ཀྱང་། །མི་དགེ་ལས་ཚོགས་མ་སྤངས་ནག་པོ་ཡིན། །བསོད་ནམས་ཚོགས་བསགས་ལོ་རྒྱུས་མང་ཤེས་ཀྱང་། །ལོངས་སྤྱོད་མཆོད་སྦྱིན་མ་ཤེས་ཡི་དྭགས་ཡིན། །
雖然善巧密續諸名言，不決自心根本乃頑空。
雖知計量世間三有法，不知苦轉安樂乃苦人。
雖能講說十善白業果，不斷十不善業乃惡人。
雖知積聚福德眾事跡，不知供施受用乃餓鬼。
འདུལ་ཁྲིམས་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་བསྲུང་དུ་མ་ཤེས་སྡོམ་ཉམས་ཡིན། །ཕར་ཕྱིན་དྲུག་གི་ཆོས་དེ་སྨྲ་ཤེས་ཀྱང་། །དྲི་མ་རྣམ་དྲུག་མ་དག་དུག་སྡོང་ཡིན། །ཟ་ཐབས་སྨན་པས་སྨན་རྒྱུད་མང་འབོགས་ཀྱང་། །གཞན་ཕན་དགེ་སྨན་མ་ཤེས་ཚོང་པ་ཡིན། །བསླབ་གསུམ་ཆོས་སྐད་མཐོ་འདོན་མང་ཤེས་ཀྱང་། །སྨོན་འཇུག་སེམས་བསྐྱེད་མ་འབྱོངས་ཐེག་དམན་ཡིན། །
雖可數說二百五十戒，不知守護根本即毀戒。
雖能講說六波羅蜜法，六種垢染未淨乃毒樹。
醫生雖傳眾多醫藥訣，不知利他善藥乃商人。
雖能高談三學眾法語，願心發心未熟乃小乘。
མཚན་ཉིད་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་རྩོད་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་མཐའ་གཉིས་མ་དག་མུ་སྟེགས་ཡིན། །བདག་མེད་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ལུང་བགྲངས་ཀྱང་། །བདག་འཛིན་རྩ་བ་མ་ཆོད་འགོང་པོ་ཡིན། །མ་རྟོགས་སེམས་ཅན་འཁྲུལ་གཞི་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །འཁྲུལ་པ་དབྱིངས་སུ་མ་ཞིག་གསོན་འདྲེ་ཡིན། །ཀུན་རྫོབ་ལྷ་ཡི་མཚན་དཔེ་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །ལྷ་ཡང་རང་སྣང་མ་ཤེས་ལེ་ལོ་ཡིན། །
雖善辯論法相功德海，根本二邊未斷乃外道。
雖能數說無我佛教言，我執根本未斷乃妖魔。
雖知未悟眾生錯亂事，未於法界滅亂乃活鬼。
雖知世俗本尊諸相好，不知尊即自現乃懶惰。
སྣང་སྲིད་འཁོར་འདས་ཆོས་ལ་མཁས་གྱུར་ཀྱང་། །བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོ་མ་ཐོབ་ལག་སྟོང་ཡིན། །ཚིག་གི་ལམ་ལ་མཁའ་ལྟར་རྒྱ་ཆེ་ཡང་། །གཡོ་མེད་དོན་ལ་འགགས་ན་བློ་སྡུག་ཡིན། །ཉོན་མོངས་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་དུག་ལྔ་མ་ཐུལ་བདུད་སེམས་ཡིན། ཆོས་དབྱིངས་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །འོད་གསལ་མ་བུ་མ་འདྲེས་དུད་འགྲོ་ཡིན། །
雖然善巧萬有輪涅法，不證菩提寶藏乃赤貧。
雖於文句廣博似善巧，不動妙義若障乃苦慧。
雖知八萬四千煩惱名，根本五毒未伏即魔心。
雖謂了知法界體智見，光明母子未會即傍生。
མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །གདུག་རྩུབ་ཞེ་སྡང་མ་གྲོལ་དུག་སྦྲུལ་ཡིན། །མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །རང་མཐོ་ང་རྒྱལ་མ་ཞིག་རྒྱལ་འགོང་ཡིན། །སོར་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །ཞེན་འཛིན་ཆགས་པ་མ་གྲོལ་བྱ་གསེབ་ཡིན། །བྱ་གྲུབ་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །མི་བཟོད་ཕྲག་དོག་མ་གྲོལ་ཁྱི་མོ་ཡིན། །
雖謂了知大圓鏡智見，凶狠嗔恚未解乃毒蛇。
雖謂了知平等性智見，我慢高山未毀乃魔王。
雖謂了知妙觀察智見，貪執欲愛未解乃種鳥。
雖謂了知成所作智見，難忍嫉妒未解乃母狗。
དེ་བཞིན་གདམས་པ་རྣམ་གྲངས་མང་ཡོད་ཀྱང་། །ཕན་པའི་སེམས་ཀྱིས་ཉུང་ངུ་ཙམ་ཞིག་གདམས། །དད་ལྡན་སློབ་མའི་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་པར་མཛོད། །ཚིག་གི་ཁ་འབྱམས་སྤང་བའི་གདམས་པ་འདི། །སློབ་བུ་ཀརྨ་དོན་ལྡན་གཙོར་མཛད་པའི། །སྐྱེས་བུ་མང་པོས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་པའི་ངོར། །སྤྲང་རྒན་པདྨའི་མིང་གིས་བརྗོད་པ་ཡི། །དགེ་བས་མཁའ་མཉམ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྐྱོན་བྲལ་ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་རྒྱས་པར་ཤོག།
如此教授雖仍有多門，以饒益心暫說此少許，具信弟子諸眾請善知！斷除文句空話此教誡，弟子噶瑪（事業）頓珠（義成）等為首，眾多士夫數數勸請故，老丐名為“鄧登”（伏魔）所撰著，此善願諸量等虛空眾，遠離過失一切功德增！

遍空自解 第04函 ༄༅། །གྲུབ་ཆེན་ཉི་ཟླ་ཀུན་མཛེས་ཀྱི་གསུང་འབུམ་ལས། ཉམས་མགུར་སྐོར་སྐལ་བཟང་ཐར་ལམ་འགོད་པའི་ཕྲིན་ལས་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ། 大成就者尼達袞澤文集·證道歌·善緣安置解脫道之事業 -11

( 閱前導讀：佛行事業廣大也未必 定是善知識，唯求內證功夫是否到位，並有否具備察覺《了不了義法》之正法眼。否則縱然高談闊論皆與正法不相應，趁勢上位，其追隨者也容易成為 “非理作意” 之盲目崇拜。)

二十六、斷除空談歌（譯註：此標題為後加，據內容而立，方便查詢閱覽。）

༈ དོན་དམ་རང་སེམས་གཏན་ལ་མ་ཕེབས་པའི། །ཚིག་བཤད་ཁ་འབྱམས་ཅན་ལ་གདམས་པ་ནི། །

自心未曾抉擇於勝義，空談文句之者教誡此：

ན་མོ། གུ་རུ་བུདྡྷ་ཀིརྟི་ཡེ།

南無咕如布達格帝耶（頂禮上師佛名稱）！

གྲུབ་པའི་རིག་འཛིན་རྗེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ། བདེན་པའི་ཚིག་གིས་བསྐུལ་བའི་སློབ་མའི་ཚོགས། །དྲང་དོན་དུས་གསུམ་ཐོས་པ་རྒྱ་ཆེ་ཡང་། །ངེས་དོན་ཡེ་ཤེས་མ་རྟོགས་ལོང་བ་ཡིན། ། སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱི་མཚན་དཔེ་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རང་སེམས་སངས་རྒྱས་མ་ཤེས་བླུན་རྨོངས་ཡིན། །ཆོས་སྒོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་རང་སེམས་མ་དུལ་གྱོང་པོ་ཡིན། །

成就持明尊主敬頂禮！諦實之語勸請弟子眾，
雖然廣聞三時不了義，不悟了義智慧乃盲人。
雖知細說諸佛相隨好，不知自心即佛乃愚笨。
雖知八萬四千妙法門，不調根本自心乃粗人。

རྒྱུད་ལུང་ཐ་སྙད་ཀུན་ལ་མཁས་གྱུར་ཀྱང་། །རང་སེམས་གཞི་རྩ་མ་ཆོད་སྟོང་འབྱམས་ཡིན། །འཇིག་རྟེན་སྲིད་པ་རྩིས་ཀྱིས་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །སྡུག་བསྔལ་བདེ་བསྒྱུར་མ་ཤེས་སྡུག་རྒན་ཡིན། །ལས་འབྲས་དཀར་པོ་དགེ་བཅུ་སྨྲ་ཤེས་ཀྱང་། །མི་དགེ་ལས་ཚོགས་མ་སྤངས་ནག་པོ་ཡིན། །བསོད་ནམས་ཚོགས་བསགས་ལོ་རྒྱུས་མང་ཤེས་ཀྱང་། །ལོངས་སྤྱོད་མཆོད་སྦྱིན་མ་ཤེས་ཡི་དྭགས་ཡིན། །

雖然善巧密續諸名言，不決自心根本乃頑空。
雖知計量世間三有法，不知苦轉安樂乃苦人。
雖能講說十善白業果，不斷十不善業乃惡人。
雖知積聚福德眾事跡，不知供施受用乃餓鬼。

འདུལ་ཁྲིམས་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་བསྲུང་དུ་མ་ཤེས་སྡོམ་ཉམས་ཡིན། །ཕར་ཕྱིན་དྲུག་གི་ཆོས་དེ་སྨྲ་ཤེས་ཀྱང་། །དྲི་མ་རྣམ་དྲུག་མ་དག་དུག་སྡོང་ཡིན། །ཟ་ཐབས་སྨན་པས་སྨན་རྒྱུད་མང་འབོགས་ཀྱང་། །གཞན་ཕན་དགེ་སྨན་མ་ཤེས་ཚོང་པ་ཡིན། །བསླབ་གསུམ་ཆོས་སྐད་མཐོ་འདོན་མང་ཤེས་ཀྱང་། །སྨོན་འཇུག་སེམས་བསྐྱེད་མ་འབྱོངས་ཐེག་དམན་ཡིན། །

雖可數說二百五十戒，不知守護根本即毀戒。
雖能講說六波羅蜜法，六種垢染未淨乃毒樹。
醫生雖傳眾多醫藥訣，不知利他善藥乃商人。
雖能高談三學眾法語，願心發心未熟乃小乘。

མཚན་ཉིད་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་རྩོད་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་མཐའ་གཉིས་མ་དག་མུ་སྟེགས་ཡིན། །བདག་མེད་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ལུང་བགྲངས་ཀྱང་། །བདག་འཛིན་རྩ་བ་མ་ཆོད་འགོང་པོ་ཡིན། །མ་རྟོགས་སེམས་ཅན་འཁྲུལ་གཞི་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །འཁྲུལ་པ་དབྱིངས་སུ་མ་ཞིག་གསོན་འདྲེ་ཡིན། །ཀུན་རྫོབ་ལྷ་ཡི་མཚན་དཔེ་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །ལྷ་ཡང་རང་སྣང་མ་ཤེས་ལེ་ལོ་ཡིན། །

雖善辯論法相功德海，根本二邊未斷乃外道。
雖能數說無我佛教言，我執根本未斷乃妖魔。
雖知未悟眾生錯亂事，未於法界滅亂乃活鬼。
雖知世俗本尊諸相好，不知尊即自現乃懶惰。

སྣང་སྲིད་འཁོར་འདས་ཆོས་ལ་མཁས་གྱུར་ཀྱང་། །བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོ་མ་ཐོབ་ལག་སྟོང་ཡིན། །ཚིག་གི་ལམ་ལ་མཁའ་ལྟར་རྒྱ་ཆེ་ཡང་། །གཡོ་མེད་དོན་ལ་འགགས་ན་བློ་སྡུག་ཡིན། །ཉོན་མོངས་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་བགྲངས་ཤེས་ཀྱང་། །རྩ་བ་དུག་ལྔ་མ་ཐུལ་བདུད་སེམས་ཡིན། ཆོས་དབྱིངས་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །འོད་གསལ་མ་བུ་མ་འདྲེས་དུད་འགྲོ་ཡིན། །

雖然善巧萬有輪涅法，不證菩提寶藏乃赤貧。
雖於文句廣博似善巧，不動妙義若障乃苦慧。
雖知八萬四千煩惱名，根本五毒未伏即魔心。
雖謂了知法界體智見，光明母子未會即傍生。

མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །གདུག་རྩུབ་ཞེ་སྡང་མ་གྲོལ་དུག་སྦྲུལ་ཡིན། །མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །རང་མཐོ་ང་རྒྱལ་མ་ཞིག་རྒྱལ་འགོང་ཡིན། །སོར་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །ཞེན་འཛིན་ཆགས་པ་མ་གྲོལ་བྱ་གསེབ་ཡིན། །བྱ་གྲུབ་ཡེ་ཤེས་ལྟ་བ་ཤེས་ཟེར་ཡང་། །མི་བཟོད་ཕྲག་དོག་མ་གྲོལ་ཁྱི་མོ་ཡིན། །

雖謂了知大圓鏡智見，凶狠嗔恚未解乃毒蛇。
雖謂了知平等性智見，我慢高山未毀乃魔王。
雖謂了知妙觀察智見，貪執欲愛未解乃種鳥。
雖謂了知成所作智見，難忍嫉妒未解乃母狗。

དེ་བཞིན་གདམས་པ་རྣམ་གྲངས་མང་ཡོད་ཀྱང་། །ཕན་པའི་སེམས་ཀྱིས་ཉུང་ངུ་ཙམ་ཞིག་གདམས། །དད་ལྡན་སློབ་མའི་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་པར་མཛོད། །ཚིག་གི་ཁ་འབྱམས་སྤང་བའི་གདམས་པ་འདི། །སློབ་བུ་ཀརྨ་དོན་ལྡན་གཙོར་མཛད་པའི། །སྐྱེས་བུ་མང་པོས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་པའི་ངོར། །སྤྲང་རྒན་པདྨའི་མིང་གིས་བརྗོད་པ་ཡི། །དགེ་བས་མཁའ་མཉམ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །སྐྱོན་བྲལ་ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་རྒྱས་པར་ཤོག།

如此教授雖仍有多門，以饒益心暫說此少許，具信弟子諸眾請善知！斷除文句空話此教誡，弟子噶瑪（事業）頓珠（義成）等為首，眾多士夫數數勸請故，老丐名為“鄧登”（伏魔）所撰著，此善願諸量等虛空眾，遠離過失一切功德增！

优婆塞戒经
善生言：「世尊！義菩薩者，云何自知是義菩薩？」

「善男子！菩薩摩訶薩修苦行時，先自誡心。善男子！我念往昔行菩薩道時，先從外道受苦行法，至心奉行，心無退轉。無量世中以灰塗身，唯食胡麻、小豆、粳米、粟米等，日各一粒；荆棘、惡刺、㭬木、地石以爲臥具；牛屎、牛尿以爲病藥。盛夏之月，五熱炙身；孟冬之節，凍氷儭體。或受草食、根食、莖食、葉食、果食、土食、風食，作如是等諸苦行時，自身他身俱無利益。雖爾，猶故心無退轉，出勝一切外道苦行。

「善男子！我於往昔爲四事故，捨棄身命：一者、爲破衆生諸煩惱故，二者、爲令衆生受安樂故，三者、爲自除壞貪著身故，四者、爲報父母生養恩故。菩薩若能不惜身命，卽自定知是義菩薩。

「善男子！我於往昔爲正法故，剜身爲燈三千六百。我於爾時具足煩惱，身實覺痛，爲諸衆生得度脫故，諭心令堅，不生退轉。爾時卽得具足三事⸺一者、畢竟無有退轉，二者、得爲實義菩薩，三者、名爲不可思議⸺是名菩薩不可思議。

「又我往昔爲正法故，於一劫中，周身左右受千瘡苦。爾時具足一切煩惱，身實覺苦，爲諸衆生得度脫故，諭心令堅，不生退轉，是名菩薩不可思議。

「又我往昔爲一鴿故，棄捨是身。爾時具足一切煩惱，身實覺苦，爲諸衆生得度脫故，諭心令堅，不生退轉，是名菩薩不可思議。

「善男子！一切惡友、諸煩惱業，卽是菩薩道莊嚴伴。何以故？一切凡夫無有智慧、正念之心，故以煩惱而爲怨敵，菩薩智慧、正念具足，故以煩惱而爲道伴；惡友及業，亦復如是。善男子！捨離煩惱，終不得受惡有之身。是故菩薩雖現惡業，實非身、口、意惡所作，是誓願力。以是願力受惡獸身，爲欲調伏彼畜生故。菩薩現受畜生身已，善知人語、法語、實語、不麁惡語、不無義語，心常憐愍，修集慈悲，無有放逸，是名菩薩不可思議。

「善男子！我於往昔受熊身時，雖具煩惱，煩惱於我無自在力。何以故？具正念故，我於爾時，憐愍衆生，擁護正法，修行法行。受瞿陀身、劫賓耆羅身、兔身、蛇身、龍身、象身、金翅鳥身、鴿身、鹿身、獼猴、羖羊、雞雉、孔雀、鸚鵡、蝦蟇⸺我受如是鳥獸身時，雖具煩惱，煩惱於我無自在力。何以故？具正念故，憐愍衆生，擁護正法，修行法行。

「善男子！於飢饉世，我立大願，以願力故受大魚身，爲諸衆生離於飢渴，食我身者，修道、念道，無惡罪過；疾疫世時，復立大願，以願力故身爲藥樹，諸有病者，見、聞、觸我，及食皮膚、血肉、骨髓，病悉除愈。善男子！菩薩摩訶薩受如是苦，心不退轉，是名義菩薩。

「菩薩修行六波羅蜜時，終不悕求六波羅蜜果，但以利益衆生爲事。菩薩深知生死過患，所以樂處，爲利衆生受安樂故。菩薩了知解脫安樂、生死過患而能處之，是名菩薩不可思議。菩薩所行，不求恩報；受恩之處，常思反報。善男子！一切衆生常求自利，菩薩所行恒求利他，是名菩薩不可思議。菩薩摩訶薩具足煩惱，於怨親所平等利益，是名菩薩不可思議。

「善男子！若諸外道化衆生時，或以惡語、鞭打、罵辱、擯之令出，然後調伏。菩薩不爾，化衆生時，無麁惡語、瞋語、綺語，唯有濡語、真實之語，衆生聞已，如青蓮遇月，赤蓮遇日。善男子！菩薩施時，財物雖少，見多乞求，不生厭心，是名菩薩不可思議。菩薩教化盲、聾、瘖、瘂，愚癡、邊地惡衆生時，心無疲厭，是名菩薩不可思議。

「善男子！菩薩有四不可思議：一者、所愛重物能以施人，二者、具諸煩惱能忍惡事，三者、離壞之衆能令和合，四者、臨終見惡說法轉之。是名菩薩四不可思議。

「復有三事不可思議：一者、呵責一切煩惱，二者、處煩惱中而不捨之，三者、雖具煩惱及煩惱業而不放逸。是名菩薩三不可思議。

「復有三事不可思議：一者、始欲施時心生歡樂，二者、施時爲他不求果報，三者、施已心樂不生悔恨。是名菩薩三不可思議。

「善男子！菩薩摩訶薩作是行時，自觀其心：『我是名菩薩也？義菩薩乎？』衆生若能作如是事，當知是人卽義菩薩也。

「善男子！菩薩有二種：一者、在家，二者、出家。出家菩薩作如是事，是不爲難；在家菩薩爲如是事，是乃爲難。何以故？在家之人多惡因緣所纏繞故。」