《大悲咒》十种大悲心
（第九十五段）
【尔时大梵天王从座而起，整理衣服，合掌恭敬，白观世音菩萨言：善哉、大士！我从昔来经无量佛会，闻种种法，种种陀罗尼，未曾闻说如此无碍大悲心大悲陀罗尼神妙章句，唯愿大士为我，说此陀罗尼形貌状相，我等大众愿乐欲闻。观世音菩萨告梵王言：汝为方便利益一切众生故，作如是问，汝今善听吾为汝等略说少耳。
观世音菩萨言：大慈悲心、是平等心、是无为心、是无染着心、是空观心、是恭敬心、是卑下心、是无杂乱心、是无见取心、是无上菩提心。是当知如是等心，即是陀罗尼相貌，汝当依此而修行之。大梵王言：我等大众今始识此陀罗尼相貌，从今受持，不敢忘失。】
观世音菩萨诵完84句《大悲咒》后，大地出现了六变震动，天上雨下奇珍妙花，十方诸佛皆大欢喜，天魔外道则非常恐怖。一切来参见大悲法会的会员，都分别获得了大小不等的果证。有得声闻初果至四果的、有得初地至十地的，还有无量多的众生发菩提心的，此皆是《大悲咒》威力所致，无比殊胜！
这时大梵天王从自己的座位上起立，整理好衣服，非常恭敬地合掌，对观世音菩萨说：善哉、大士！（大士为大菩萨的别称），我从往昔，经过无量多的诸佛法会，听闻过各种各样的佛法及各种各样的陀罗尼神咒，但却从未听闻过观世音菩萨所宣说的无碍大悲心大悲陀罗尼神妙章句，惟愿观音大士为我们讲解此《大悲心陀罗尼》神妙章句的形象面貌，是一个什么样的相状？我及在场的所有参加法会的人们都非常愿意、非常乐意地想听闻到。
于是观世音菩萨对大梵天王说：你为了方便利益一切众生的缘故，提出这样的问题，非常好！那么你而今可善自听好，我将为你们略微少许地讲解一些关于《大悲咒》的真实相状，《大悲咒》的真实相状归纳起来就是十种心，即：
1、大慈悲心：什么是慈悲呢？慈悲是佛道之根本，慈爱众生并给与快乐，称为慈；同感其苦，怜悯众生，并拔除其苦，称为悲；佛陀之悲是以众生之苦为己苦，故称同体大悲。
《大般涅槃经》记载，慈悲有三种：一、生缘慈悲：又作有情缘慈、众生缘慈。就是观一切众生犹如赤子，而与乐拔苦，这是凡夫的慈悲，称为小悲。二、法缘慈悲：指开悟诸法，于诸法无我之真理所起之慈悲，这是声闻、缘觉、菩萨这三乘最初的慈悲，称为中悲。三、无缘慈悲：为远离差别之见解，无分别心而起的绝对平等之慈悲，此为观音菩萨所发之大愿，故特称为大慈大悲、大慈悲。以上三种慈悲，并称为三缘慈悲。
2、平等心：在欲界、色界、无色界这三界里，始终都有高低贵贱之分，永远都不可能有真正的平等，只有超越三界后，在法身无相中，才有真正的平等，修行到了这种境界，所有的世俗观念都升华为圣人观念，看一切众生平等、看一切世界平等、看一切法平等，没有什么善恶邪正，人我是非，贫富美丑等种种差别相，为人处世，永远都不偏不倚，绝对平等，如此名为平等心。
3、无为心：无为心从无为法中生，无为法与“有为法”相对，指不依因缘和合而成的不生不灭、无来无去、非彼非此的绝对，原本是涅槃的异名。为诸法之本体，与“法性”、“真如”等为同一含义。以法相唯识宗为代表。该宗以修持境界立论，分无为法为六种，即：
一、虚空无为；二、择灭无为；三、非择灭无为；四、不动无为；五、想受灭无为；六、真如无为。法相唯识宗于以上六种无为中突出真如无为，认为前五种无为都是“真如无为”的不同显现，因为只有真如无为才是佛教的究竟圆满处。具足这六种无为法，名无为心。
4、无染着心：对一切人、一切事、一切物，清清楚楚、明明白白，虽清楚明白，却能即相离相，不生执着，即是无染着心。
5、空观心：观十方世界是空、观十二类众生是空、观一切法是空、观一切相是空，于空处见缘起，于缘起处见实相，于此实相中彻悟自性本空，空生大觉，是名空观心。
6、恭敬心：尊敬比自己年龄大辈分高的比如父母长辈等名“恭”、尊敬比自己有知识有智慧的比如佛菩萨师长等名“敬”。恭敬心就是以下敬上的心，除此之外，还应该恭敬一切人，古德说：三人之行，必有我师。更何况我虽长处比人多，但都有不如人处，所以，能做到尊敬一切人，即是恭敬心。
7、卑下心：“卑”不是卑贱的“卑”，卑在这里是一种谦辞，就是谦虚的意思；“下”即上下的“下”，这个下也不是低人一等的下，而仍旧是谦虚的意思。卑下心的意思就是时时刻刻都要保持谦虚谨慎，绝不高高在上，这种心态，名为卑下心。
8、无杂乱心：心不专一名“杂”、东想西想名“乱”；杂乱使人昏沉、掉举、散乱，不能得定、不能得解脱。修四禅八定可治杂乱心，得四禅八定者，名无杂乱心。
9、无见取心：“见”生我见、“取”生占有；凡有我见者，对一切物质的及非物质的，都想占有，男人想占有女人、女人想占有男人，对金钱财物等都想占有。想来世再得人身的、想往生天堂的、想取小涅槃的、想取大涅槃的，有这些想法和行为的，名见取心。无见取心是没有这些想法，也没有这些作为，于无作无为中彻悟诸法实相，得大解脱，名无见取心。
10、无上菩提心：菩提就是无生无灭的妙觉心，此心依众生所悟程度分为声闻菩提、缘觉菩提、菩萨菩提、佛菩提这四种，此四种中，唯有佛菩提为最真实究竟，名无上菩提，发心修无上菩提法者，名无上菩提心。
观世音菩萨讲完以上所说十种大悲心后对大梵天王说：这里说的十种大悲心，就是《大悲咒》的陀罗尼形貌状相，你们应当依此十种大悲心而修行，这样就能得到《大悲咒》的真实妙用。
大梵天王说：听了观音大士的一席话，我等茅塞顿开，犹如拨云见日，非常欢喜，因为从今天开始，才真正认识了《大悲咒》的陀罗尼相貌，明白了此咒的真实意义，所以我们将从此受持，不敢有丝毫懈怠或亡失。
（第九十五段）
【尔时大梵天王从座而起，整理衣服，合掌恭敬，白观世音菩萨言：善哉、大士！我从昔来经无量佛会，闻种种法，种种陀罗尼，未曾闻说如此无碍大悲心大悲陀罗尼神妙章句，唯愿大士为我，说此陀罗尼形貌状相，我等大众愿乐欲闻。观世音菩萨告梵王言：汝为方便利益一切众生故，作如是问，汝今善听吾为汝等略说少耳。
观世音菩萨言：大慈悲心、是平等心、是无为心、是无染着心、是空观心、是恭敬心、是卑下心、是无杂乱心、是无见取心、是无上菩提心。是当知如是等心，即是陀罗尼相貌，汝当依此而修行之。大梵王言：我等大众今始识此陀罗尼相貌，从今受持，不敢忘失。】
观世音菩萨诵完84句《大悲咒》后，大地出现了六变震动，天上雨下奇珍妙花，十方诸佛皆大欢喜，天魔外道则非常恐怖。一切来参见大悲法会的会员，都分别获得了大小不等的果证。有得声闻初果至四果的、有得初地至十地的，还有无量多的众生发菩提心的，此皆是《大悲咒》威力所致，无比殊胜！
这时大梵天王从自己的座位上起立，整理好衣服，非常恭敬地合掌，对观世音菩萨说：善哉、大士！（大士为大菩萨的别称），我从往昔，经过无量多的诸佛法会，听闻过各种各样的佛法及各种各样的陀罗尼神咒，但却从未听闻过观世音菩萨所宣说的无碍大悲心大悲陀罗尼神妙章句，惟愿观音大士为我们讲解此《大悲心陀罗尼》神妙章句的形象面貌，是一个什么样的相状？我及在场的所有参加法会的人们都非常愿意、非常乐意地想听闻到。
于是观世音菩萨对大梵天王说：你为了方便利益一切众生的缘故，提出这样的问题，非常好！那么你而今可善自听好，我将为你们略微少许地讲解一些关于《大悲咒》的真实相状，《大悲咒》的真实相状归纳起来就是十种心，即：
1、大慈悲心：什么是慈悲呢？慈悲是佛道之根本，慈爱众生并给与快乐，称为慈；同感其苦，怜悯众生，并拔除其苦，称为悲；佛陀之悲是以众生之苦为己苦，故称同体大悲。
《大般涅槃经》记载，慈悲有三种：一、生缘慈悲：又作有情缘慈、众生缘慈。就是观一切众生犹如赤子，而与乐拔苦，这是凡夫的慈悲，称为小悲。二、法缘慈悲：指开悟诸法，于诸法无我之真理所起之慈悲，这是声闻、缘觉、菩萨这三乘最初的慈悲，称为中悲。三、无缘慈悲：为远离差别之见解，无分别心而起的绝对平等之慈悲，此为观音菩萨所发之大愿，故特称为大慈大悲、大慈悲。以上三种慈悲，并称为三缘慈悲。
2、平等心：在欲界、色界、无色界这三界里，始终都有高低贵贱之分，永远都不可能有真正的平等，只有超越三界后，在法身无相中，才有真正的平等，修行到了这种境界，所有的世俗观念都升华为圣人观念，看一切众生平等、看一切世界平等、看一切法平等，没有什么善恶邪正，人我是非，贫富美丑等种种差别相，为人处世，永远都不偏不倚，绝对平等，如此名为平等心。
3、无为心：无为心从无为法中生，无为法与“有为法”相对，指不依因缘和合而成的不生不灭、无来无去、非彼非此的绝对，原本是涅槃的异名。为诸法之本体，与“法性”、“真如”等为同一含义。以法相唯识宗为代表。该宗以修持境界立论，分无为法为六种，即：
一、虚空无为；二、择灭无为；三、非择灭无为；四、不动无为；五、想受灭无为；六、真如无为。法相唯识宗于以上六种无为中突出真如无为，认为前五种无为都是“真如无为”的不同显现，因为只有真如无为才是佛教的究竟圆满处。具足这六种无为法，名无为心。
4、无染着心：对一切人、一切事、一切物，清清楚楚、明明白白，虽清楚明白，却能即相离相，不生执着，即是无染着心。
5、空观心：观十方世界是空、观十二类众生是空、观一切法是空、观一切相是空，于空处见缘起，于缘起处见实相，于此实相中彻悟自性本空，空生大觉，是名空观心。
6、恭敬心：尊敬比自己年龄大辈分高的比如父母长辈等名“恭”、尊敬比自己有知识有智慧的比如佛菩萨师长等名“敬”。恭敬心就是以下敬上的心，除此之外，还应该恭敬一切人，古德说：三人之行，必有我师。更何况我虽长处比人多，但都有不如人处，所以，能做到尊敬一切人，即是恭敬心。
7、卑下心：“卑”不是卑贱的“卑”，卑在这里是一种谦辞，就是谦虚的意思；“下”即上下的“下”，这个下也不是低人一等的下，而仍旧是谦虚的意思。卑下心的意思就是时时刻刻都要保持谦虚谨慎，绝不高高在上，这种心态，名为卑下心。
8、无杂乱心：心不专一名“杂”、东想西想名“乱”；杂乱使人昏沉、掉举、散乱，不能得定、不能得解脱。修四禅八定可治杂乱心，得四禅八定者，名无杂乱心。
9、无见取心：“见”生我见、“取”生占有；凡有我见者，对一切物质的及非物质的，都想占有，男人想占有女人、女人想占有男人，对金钱财物等都想占有。想来世再得人身的、想往生天堂的、想取小涅槃的、想取大涅槃的，有这些想法和行为的，名见取心。无见取心是没有这些想法，也没有这些作为，于无作无为中彻悟诸法实相，得大解脱，名无见取心。
10、无上菩提心：菩提就是无生无灭的妙觉心，此心依众生所悟程度分为声闻菩提、缘觉菩提、菩萨菩提、佛菩提这四种，此四种中，唯有佛菩提为最真实究竟，名无上菩提，发心修无上菩提法者，名无上菩提心。
观世音菩萨讲完以上所说十种大悲心后对大梵天王说：这里说的十种大悲心，就是《大悲咒》的陀罗尼形貌状相，你们应当依此十种大悲心而修行，这样就能得到《大悲咒》的真实妙用。
大梵天王说：听了观音大士的一席话，我等茅塞顿开，犹如拨云见日，非常欢喜，因为从今天开始，才真正认识了《大悲咒》的陀罗尼相貌，明白了此咒的真实意义，所以我们将从此受持，不敢有丝毫懈怠或亡失。
གལ་ཏེ་མེད་པ་འགའ་ཡང་ནི།།
སྐྱེ་མིན་མེད་ཕྱིར་ཞེས་འདོད་ན།།
གསལ་བ་མེད་པར་སྐྱེ་བར་ནི།།
ཁྱོད་མི་འདོད་ཀྱང་གནས་པ་ཉིད།།
若計因時所無法，果悉不生本無故。
顯明本無今始生，雖非汝許性安住。
གལ་ཏེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་གནས་ན།།
ཟན་ཟ་མི་གཙང་ཟ་བར་འགྱུར།།
རས་ཀྱི་རིན་གྱིས་རས་བལ་གྱི།།
ས་བོན་ཉོས་ལ་བགོ་བར་གྱིས།།
若於因位果不住，飲食應成食不淨。
亦復當以棉衣價，棉花種子覆其身。
འཇིག་རྟེན་རྨོངས་པས་མ་མཐོང་ན།།
དེ་ཉིད་ཤེས་ཀྱིས་བཞག་དེ་ཉིད།།
ཤེས་དེ་འཇིག་རྟེན་ལ་ཡང་ནི།།
ཡོད་པ་ཅི་སྟེ་མཐོང་མ་ཡིན།།
若世愚夫不達此，汝師見因果同時。
彼所安立汝亦知，云何世人不見此？
འཇིག་རྟེན་ཚད་མ་ཉིད་མིན་ན།།
གསལ་བ་མཐོང་བའང་བདེན་མ་ཡིན།།
གལ་ཏེ་ཚད་མ་ཚད་མིན་ན།།
དེས་གཞལ་བརྫུན་པར་མི་འགྱུར་རམ།།
若世所見非正量，世見顯現亦非實。
若彼量非勝義量，彼所量豈非虛妄？
དེ་ཉིད་དུ་ན་སྟོང་པ་ཉིད།།
སྒོམ་པ་དེ་ཕྱིར་མི་འཐད་འགྱུར།།
བརྟགས་པའི་དངོས་ལ་མ་རེག་པར།།
དེ་ཡི་དངོས་མེད་འཛིན་མ་ཡིན།།
以是為因汝所修，空性亦妄量妄故。
於彼實相不能觸，空法無實非所取。
དེ་ཕྱིར་བརྫུན་པའི་དངོས་གང་ཡིན།།
དེ་ཡི་དངོས་མེད་གསལ་བར་བརྫུན།།
དེས་ན་རྨི་ལམ་བུ་ཤི་ལ།།
དེ་མེད་སྙམ་པའི་རྣམ་རྟོག་ནི།།
是故任何虛妄法，顯彼非實亦虛妄。
如於夢中見子死，了知夢中無有子。
དེ་ཡོད་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡི།།
གེགས་ཡིན་དེ་ཡང་བརྫུན་པ་ཡིན།།
彼能遮蔽有子想，能遮亦是虛妄性。
…………(中略)…………
ཇི་ལྟར་གསལ་བ་སྔར་མེད་པ་སྐྱེས་པ་དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་གཞན་ཡང་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་འགལ་བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གནོད་པ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། གལ་ཏེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པར་ལྟ་ན། ཟན་ཟ་བའི་ཚེ་མི་གཙང་བ་ཟ་བར་འགྱུར་ཞིང༌། རས་ཀྱི་རིན་གྱིས་རས་བལ་གྱི། ས་བོན་ཉོས་ལ་དེ་ཉིད་ལུས་ལ་བགོ་བར་གྱིས་ཤིག །གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་རྨོངས་པ་སྟེ་མི་ཤེས་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་མ་མཐོང་ངོ་སྙམ་ན། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཤེས་ཤིང་མ་རྨོངས་པ་རྣམས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་པ་རྨོངས་པར་བཞག་པ་དེ་ཉིད་རང་ལའང་གནས་པ་ཉིད་དེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་མཐོང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
先前無有顯明產生，同樣其它物彼時亦不存在少許相違。於此另有損害，倘若在因位時果已存在，那麼吃食物就成了吃不淨糞，以買布的錢來購買棉花的種子來穿。若謂：“世間人由於愚昧，故在因位時不見果。”，了知真相且不愚昧者安立彼理，世間人以愚昧故，不能見到因位中有果。
འགྱུར་ལ་ལར། དེ་ཉིད་ཤེས་ལའང་དེ་གནས་ཉིད། །ཅེས་སྣང་སྟེ་དོན་ལ་གྲངས་ཅན་པ་དག་ཀྱང་ཟན་ཟ་བ་དང༌། རས་བལ་ཉིད་ཉོ་བ་ལ་འཇུག་གི གཞན་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་པའི་དོན་ནོ། །རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་རྟོག་པའི་ཤེས་པ་དེ་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ལ་ཡང་ནི། ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་དེ་ཅི་སྟེ་མཐོང་བ་མ་ཡིན། གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་པའི་ཤེས་པ་ཚད་མ་ཉིད་མིན་པས་མི་མཐོང་ངོ་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་པའི་ཤེས་པས་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་གསལ་བར་མཐོང་བའང་བདེན་པ་མ་ཡིན་པས་མེད་པ་ཉིད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་བཞག་པ་ཐོབ་པ་མ་ཡིན་པས་འདི་ཁོ་བོ་ཅག་གི་འདོད་པ་སྟེ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་ཚད་མ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
“了知彼理且認為真實”，則數論派應食不淨，買棉花來穿。世間者亦有了知因和果之識，為何不見因時有果呢？若謂：“世人所見非量，故未可見。”，那麼，以世人之識所見聲等顯明，亦應非真實，因世人之見非量故。是故，不能安立物之空性，因我等之所欲即一切詞義者之量非正量故。
དེ་ལ་རྒོལ་བས་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་ཚད་མ་ཡང་དོན་དམ་པར་ཚད་མ་མིན་ན། ཚད་མ་དེས་གཞལ་བ་ཐམས་ཅད་བརྫུན་པར་མི་འགྱུར་རམ། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དེ་དོན་དམ་དུ་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་མེད་པའི་སྟོང་པ་ཉིད། སྒོམ་པ་ཡང་ཚད་མས་ངེས་པ་ཐམས་ཅད་བརྫུན་པ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མི་འཐད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། འདི་ལ་ལན་བསྟན་པ་བརྟགས་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་དངོས་པོ་ལ་མ་རེག་པར། དེ་ཡི་དངོས་པོ་མེད་པའང་འཛིན་པ་མ་ཡིན་ལ། དེ་ཡི་ཕྱིར་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པས་བརྫུན་པའི་དངོས་པོ་གང་ཡིན་པ། དེ་ཡི་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་ཡང་གསལ་བར་ཏེ་ངེས་པར་བརྫུན་པ་ཡིན་ནོ། །
諍辯者說：“倘若量非正量，由彼量所量之一切不是成為虛假嗎？若空性為勝義，以量修行一切法無有自性之空性定為虛假，故不應理。”，回答說：“以分別心未觸及法之物，無實亦不執取，故不成立諦實，任何虛假之物不存在，無實亦顯然是虛假。”
དེས་ན་གཉིད་ཀྱིས་ནོན་པའི་རྨི་ལམ་ན་བུ་སྐྱེས་ཏེ་ཤི་བ་རྨིས་པ་ལ། བུ་དེ་མེད་དོ་སྙམ་པའི་རྣམ་རྟོག་ནི། ཐོག་མར་བུ་དེ་ཡོད་པར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དེ་ཡི། གེགས་ཡིན་མོད་ཀྱི་དེ་ཡང་བརྫུན་པ་ཡིན་ཏེ། རྨི་ལམ་གྱི་བུ་ནི་མ་སྐྱེས་པ་དང་མ་འགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་རྟོགས་པས་བརྟག་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། །
是故於夢中夢見兒子死去，認為“無子”的分別心雖是認為“有子”分別心的障礙，然彼亦是虛假，夢中之子不生且不滅故。如是應觀察了知一切法的生滅。
བཞི་པ་དོན་བསྡུ་བ་ནི།
（丑）四：由因攝義
དེ་བས་དེ་ལྟར་རྣམ་དཔྱད་པས།།
འགའ་ཡང་རྒྱུ་མེད་ཡོད་མ་ཡིན།།
སོ་སོ་བ་འམ་འདུས་པ་ཡི།།
རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་གནས་མ་ཡིན།།
是故以理作觀察，絕無無因而有者。
若別別住若總集，諸緣悉非彼依處。
གཞན་ནས་འོངས་པའང་མ་ཡིན་ལ།།
གནས་པ་མ་ཡིན་འགྲོ་མ་ཡིན།།
彼既不從餘處來，於此不住不他往。
དེ་བས་ན་བརྗོད་མ་ཐག་པར་དེ་ལྟར་རྣམ་པར་དཔྱད་པས། དངོས་པོ་འགའ་ཡང་རྒྱུ་མེད་པ་དང་སྐྱེས་བུ་དང་དུས་ལ་སོགས་པས་བྱས་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞིང༌། རྒྱུ་སོ་སོ་རེ་རེ་བའམ་ཐམས་ཅད་འདུས་པ་ཡི། རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་ངོ་བོར་གནས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཏེ་འདས་པའི་ས་ནས་འོངས་པའང་མ་ཡིན་ལ། ད་ལྟ་བར་གནས་པ་མ་ཡིན་ཞིང་དེ་ཉིད་མ་འོངས་པའི་སར་འགྲོ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
是故，如前所說，如是觀察，任何實法並非以無因、神我、時間等而存在，亦非安住於個別的因緣或集聚的眾緣中，亦非從他處重新而來，亦非住於現在趨向未來地。
摘錄自：གཞན་ཕན་སྣང་བ། 賢遍囊瓦 - བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལས། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ལེའུ་སྟེ་དགུ་པའོ།། །།《入菩薩行論》第九品智慧（初稿待潤）
སྐྱེ་མིན་མེད་ཕྱིར་ཞེས་འདོད་ན།།
གསལ་བ་མེད་པར་སྐྱེ་བར་ནི།།
ཁྱོད་མི་འདོད་ཀྱང་གནས་པ་ཉིད།།
若計因時所無法，果悉不生本無故。
顯明本無今始生，雖非汝許性安住。
གལ་ཏེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་གནས་ན།།
ཟན་ཟ་མི་གཙང་ཟ་བར་འགྱུར།།
རས་ཀྱི་རིན་གྱིས་རས་བལ་གྱི།།
ས་བོན་ཉོས་ལ་བགོ་བར་གྱིས།།
若於因位果不住，飲食應成食不淨。
亦復當以棉衣價，棉花種子覆其身。
འཇིག་རྟེན་རྨོངས་པས་མ་མཐོང་ན།།
དེ་ཉིད་ཤེས་ཀྱིས་བཞག་དེ་ཉིད།།
ཤེས་དེ་འཇིག་རྟེན་ལ་ཡང་ནི།།
ཡོད་པ་ཅི་སྟེ་མཐོང་མ་ཡིན།།
若世愚夫不達此，汝師見因果同時。
彼所安立汝亦知，云何世人不見此？
འཇིག་རྟེན་ཚད་མ་ཉིད་མིན་ན།།
གསལ་བ་མཐོང་བའང་བདེན་མ་ཡིན།།
གལ་ཏེ་ཚད་མ་ཚད་མིན་ན།།
དེས་གཞལ་བརྫུན་པར་མི་འགྱུར་རམ།།
若世所見非正量，世見顯現亦非實。
若彼量非勝義量，彼所量豈非虛妄？
དེ་ཉིད་དུ་ན་སྟོང་པ་ཉིད།།
སྒོམ་པ་དེ་ཕྱིར་མི་འཐད་འགྱུར།།
བརྟགས་པའི་དངོས་ལ་མ་རེག་པར།།
དེ་ཡི་དངོས་མེད་འཛིན་མ་ཡིན།།
以是為因汝所修，空性亦妄量妄故。
於彼實相不能觸，空法無實非所取。
དེ་ཕྱིར་བརྫུན་པའི་དངོས་གང་ཡིན།།
དེ་ཡི་དངོས་མེད་གསལ་བར་བརྫུན།།
དེས་ན་རྨི་ལམ་བུ་ཤི་ལ།།
དེ་མེད་སྙམ་པའི་རྣམ་རྟོག་ནི།།
是故任何虛妄法，顯彼非實亦虛妄。
如於夢中見子死，了知夢中無有子。
དེ་ཡོད་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡི།།
གེགས་ཡིན་དེ་ཡང་བརྫུན་པ་ཡིན།།
彼能遮蔽有子想，能遮亦是虛妄性。
…………(中略)…………
ཇི་ལྟར་གསལ་བ་སྔར་མེད་པ་སྐྱེས་པ་དེ་བཞིན་དུ་དངོས་པོ་གཞན་ཡང་ཡིན་པ་དེའི་ཚེ་འགལ་བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདི་ལ་གནོད་པ་གཞན་ཡང་ཡོད་དེ། གལ་ཏེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པར་ལྟ་ན། ཟན་ཟ་བའི་ཚེ་མི་གཙང་བ་ཟ་བར་འགྱུར་ཞིང༌། རས་ཀྱི་རིན་གྱིས་རས་བལ་གྱི། ས་བོན་ཉོས་ལ་དེ་ཉིད་ལུས་ལ་བགོ་བར་གྱིས་ཤིག །གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་རྨོངས་པ་སྟེ་མི་ཤེས་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་མ་མཐོང་ངོ་སྙམ་ན། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཤེས་ཤིང་མ་རྨོངས་པ་རྣམས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་པ་རྨོངས་པར་བཞག་པ་དེ་ཉིད་རང་ལའང་གནས་པ་ཉིད་དེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་མཐོང་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
先前無有顯明產生，同樣其它物彼時亦不存在少許相違。於此另有損害，倘若在因位時果已存在，那麼吃食物就成了吃不淨糞，以買布的錢來購買棉花的種子來穿。若謂：“世間人由於愚昧，故在因位時不見果。”，了知真相且不愚昧者安立彼理，世間人以愚昧故，不能見到因位中有果。
འགྱུར་ལ་ལར། དེ་ཉིད་ཤེས་ལའང་དེ་གནས་ཉིད། །ཅེས་སྣང་སྟེ་དོན་ལ་གྲངས་ཅན་པ་དག་ཀྱང་ཟན་ཟ་བ་དང༌། རས་བལ་ཉིད་ཉོ་བ་ལ་འཇུག་གི གཞན་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་པའི་དོན་ནོ། །རྒྱུ་དང་འབྲས་བུ་ལ་རྟོག་པའི་ཤེས་པ་དེ་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ལ་ཡང་ནི། ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་དེ་ཅི་སྟེ་མཐོང་བ་མ་ཡིན། གལ་ཏེ་འཇིག་རྟེན་པའི་ཤེས་པ་ཚད་མ་ཉིད་མིན་པས་མི་མཐོང་ངོ་ཞེ་ན། འཇིག་རྟེན་པའི་ཤེས་པས་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་གསལ་བར་མཐོང་བའང་བདེན་པ་མ་ཡིན་པས་མེད་པ་ཉིད་དོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་དངོས་པོའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་རྣམ་པར་བཞག་པ་ཐོབ་པ་མ་ཡིན་པས་འདི་ཁོ་བོ་ཅག་གི་འདོད་པ་སྟེ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་ཚད་མ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
“了知彼理且認為真實”，則數論派應食不淨，買棉花來穿。世間者亦有了知因和果之識，為何不見因時有果呢？若謂：“世人所見非量，故未可見。”，那麼，以世人之識所見聲等顯明，亦應非真實，因世人之見非量故。是故，不能安立物之空性，因我等之所欲即一切詞義者之量非正量故。
དེ་ལ་རྒོལ་བས་སྨྲས་པ། གལ་ཏེ་ཚད་མ་ཡང་དོན་དམ་པར་ཚད་མ་མིན་ན། ཚད་མ་དེས་གཞལ་བ་ཐམས་ཅད་བརྫུན་པར་མི་འགྱུར་རམ། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དེ་དོན་དམ་དུ་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་རང་བཞིན་མེད་པའི་སྟོང་པ་ཉིད། སྒོམ་པ་ཡང་ཚད་མས་ངེས་པ་ཐམས་ཅད་བརྫུན་པ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་མི་འཐད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། འདི་ལ་ལན་བསྟན་པ་བརྟགས་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ཀྱི་དངོས་པོ་ལ་མ་རེག་པར། དེ་ཡི་དངོས་པོ་མེད་པའང་འཛིན་པ་མ་ཡིན་ལ། དེ་ཡི་ཕྱིར་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པས་བརྫུན་པའི་དངོས་པོ་གང་ཡིན་པ། དེ་ཡི་དངོས་པོ་མེད་པ་དེ་ཡང་གསལ་བར་ཏེ་ངེས་པར་བརྫུན་པ་ཡིན་ནོ། །
諍辯者說：“倘若量非正量，由彼量所量之一切不是成為虛假嗎？若空性為勝義，以量修行一切法無有自性之空性定為虛假，故不應理。”，回答說：“以分別心未觸及法之物，無實亦不執取，故不成立諦實，任何虛假之物不存在，無實亦顯然是虛假。”
དེས་ན་གཉིད་ཀྱིས་ནོན་པའི་རྨི་ལམ་ན་བུ་སྐྱེས་ཏེ་ཤི་བ་རྨིས་པ་ལ། བུ་དེ་མེད་དོ་སྙམ་པའི་རྣམ་རྟོག་ནི། ཐོག་མར་བུ་དེ་ཡོད་པར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དེ་ཡི། གེགས་ཡིན་མོད་ཀྱི་དེ་ཡང་བརྫུན་པ་ཡིན་ཏེ། རྨི་ལམ་གྱི་བུ་ནི་མ་སྐྱེས་པ་དང་མ་འགག་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱེ་བ་དང་འགག་པ་རྟོགས་པས་བརྟག་པར་བལྟ་བར་བྱའོ། །
是故於夢中夢見兒子死去，認為“無子”的分別心雖是認為“有子”分別心的障礙，然彼亦是虛假，夢中之子不生且不滅故。如是應觀察了知一切法的生滅。
བཞི་པ་དོན་བསྡུ་བ་ནི།
（丑）四：由因攝義
དེ་བས་དེ་ལྟར་རྣམ་དཔྱད་པས།།
འགའ་ཡང་རྒྱུ་མེད་ཡོད་མ་ཡིན།།
སོ་སོ་བ་འམ་འདུས་པ་ཡི།།
རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་གནས་མ་ཡིན།།
是故以理作觀察，絕無無因而有者。
若別別住若總集，諸緣悉非彼依處。
གཞན་ནས་འོངས་པའང་མ་ཡིན་ལ།།
གནས་པ་མ་ཡིན་འགྲོ་མ་ཡིན།།
彼既不從餘處來，於此不住不他往。
དེ་བས་ན་བརྗོད་མ་ཐག་པར་དེ་ལྟར་རྣམ་པར་དཔྱད་པས། དངོས་པོ་འགའ་ཡང་རྒྱུ་མེད་པ་དང་སྐྱེས་བུ་དང་དུས་ལ་སོགས་པས་བྱས་པ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞིང༌། རྒྱུ་སོ་སོ་རེ་རེ་བའམ་ཐམས་ཅད་འདུས་པ་ཡི། རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་སྐྱེ་བའི་ངོ་བོར་གནས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གཞན་ཏེ་འདས་པའི་ས་ནས་འོངས་པའང་མ་ཡིན་ལ། ད་ལྟ་བར་གནས་པ་མ་ཡིན་ཞིང་དེ་ཉིད་མ་འོངས་པའི་སར་འགྲོ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །
是故，如前所說，如是觀察，任何實法並非以無因、神我、時間等而存在，亦非安住於個別的因緣或集聚的眾緣中，亦非從他處重新而來，亦非住於現在趨向未來地。
摘錄自：གཞན་ཕན་སྣང་བ། 賢遍囊瓦 - བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལས། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ལེའུ་སྟེ་དགུ་པའོ།། །།《入菩薩行論》第九品智慧（初稿待潤）
金刚经～第17品
【原文】
尔时，须菩提白佛言：“世尊，善男子、善女人，发阿耨多罗三藐三菩提心，云何应住？云何降伏其心？”
佛告须菩提：“善男子、善女人，发阿耨多罗三藐三菩提心者，当生如是心，我应灭度一切众生，灭度一切众生已，而无有一众生实灭度者。”
“何以故？”
“须菩提，若菩萨有我相、人相、众生相、寿者相，即非菩萨。”
“所以者何？”
“须菩提，实无有法，发阿耨多罗三藐三菩提心者。须菩提，于意云何？如来于然灯佛所，有法得阿耨多罗三藐三菩提不？”
“不也，世尊。如我解佛所说义，佛于然灯佛所，无有法得阿耨多罗三藐三菩提。”
佛言：“如是如是。须菩提，实无有法如来得阿耨多罗三藐三菩提。须菩提，若有法如来得阿耨多罗三藐三菩提者，然灯佛即不与我授记①，汝于来世当得作佛，号释迦牟尼。以实无有法得阿耨多罗三藐三菩提，是故然灯佛与我授记，作是言，汝于来世当得作佛，号释迦牟尼。”
“何以故？”
“如来者，即诸法如义。
若有人言如来得阿耨多罗三藐三菩提，须菩提，实无有法，佛得阿耨多罗三藐三菩提。
须菩提，如来所得阿耨多罗三藐三菩提，于是中无实无虚。
是故如来说一切法，皆是佛法。
须菩提，所言一切法者，即非一切法，是故名一切法。
须菩提，譬如人身长大。”
须菩提言：“世尊，如来说人身长大，即为非大身，是名大身。”
“须菩提，菩萨亦如是，若作是言，我当灭度无量众生，即不名菩萨。”
“何以故？”
“须菩提，实无有法，名为菩萨。是故佛说一切法，无我无人无众生无寿者。须菩提，若菩萨作是言，我当庄严佛土，是不名菩萨。”
“何以故？”
“如来说庄严佛土者，即非庄严，是名庄严。须菩提，若菩萨通达无我法者，如来说名真是菩萨。”
【译文】
这时，须菩提又对佛说：世尊，善男子善女人发现无上正等正觉心，了知无我相人相众生相寿者相，不再执取邪知邪见的禁戒和外道修持法门，对世尊所说正法深信不疑，淡薄种种贪欲、嗔心、愚痴，自然发露了上求佛果，下化众生的菩提心，到此时节，应当如何安住菩提心？
如何降伏修道难，度众更难的畏惧心理？
佛告诉须菩提：善男子善女人，发露上求佛果下化众生的菩提心，应当生起这样的心：我要救度一切众生，救度了一切众生，而没有一众生实际被我救度。
为什么呢？
如果菩萨畏惧修道难，畏惧度化众生更难，就是有我相、人相、众生相、寿者相，就不是菩萨。
为什么这样说呢？
须菩提，实在没有任何什么，连发无上正等正觉心都没有，梦幻中的事，究竟什么也没有。
须菩提，你的意思怎么样？
如来在无数阿僧祗劫，燃灯佛出现于世时，有任何什么，证得无上正等正觉吗？
没有，世尊。
就我了解佛所说的义理，佛在燃灯佛那里，持五莲花奉上如来，又持身投地布发遮住污泥，供养圣尊从身上走过，并发誓愿，愿将来之世作佛当如燃灯佛，那是现象上的事，如梦如幻，于无上正等正觉心，没有任何什么，愿将来之世作佛当如燃灯佛，也没有燃灯佛授记，于来世当得作佛，号释迦牟尼。
佛说：正是如此，正是如此。
须菩提，我于尔时，心意清净，没有任何什么妄想住相，如来于未来世当证得无上正等正觉。
须菩提，那时候我如果住相供养如来，住相发愿将来成佛当如燃灯佛，心里畏惧成佛难，畏惧度化众生更难，以为如来必得真常不灭的无上正等正觉，燃灯佛就不给我授记说：你于来世当得作佛，号“释迦牟尼”。
因为我无所住发无上正等正觉心，领悟实无有法证得无上正等正觉，所以然灯佛给我授记，说这样的话：你于来世当得作佛，号“释迦牟尼”。
什么原因呢？
所谓如来，就是万法都如其本来的义理，没有任何什么。
如果有人说：如来证得真常不灭的无上正等正觉，须菩提，实在没有任何什么，佛证得无上正等正觉。
须菩提，如来所证得的无上正等正觉，无实无虚。
如果诸相非相，唯独如来所得是真实，好比梦中所见一切皆虚妄，唯独捡到的金钱不假。
这么说，无上正等正觉虚幻而根本没有吗？
所说虚幻非虚幻，即是“诸相非相”，如果虚幻是断灭性的，何必辛苦修行？
无上正等正觉于是中无实无虚，所以如来说任何一切什么，都是佛法。
须菩提，所说任何一切什么，包括色受想行识，眼耳鼻舌身意，色声香味触法，眼识耳识鼻识舌识身识意识等六根六尘六识，苦集灭道等四谛法，无明、行、识、名色、六入、触、受、爱、取、有、生、老死等十二因缘法，布施、持戒、忍辱、精进、禅定、智能等六波罗蜜，涅槃，阿耨多罗三藐三菩提，以及其他看不到、想不到的任何什么，就是虚幻的任何一切什么，所以只是名叫做任何一切什么。
须菩提，比如人的身体长得很大。
须菩提说：世尊，如来说人的身体长得很大，比如在梦中，身体长得很大很大，而实际上没有，只是虚幻的长得很大，只是名叫做大身。
须菩提，菩萨也是如此，如果他这样说：我应当救度无量众生。
那么，他就不能名叫做菩萨。
为什么呢？
须菩提，实在没有任何什么，微尘都没有，哪有众生可灭度？
菩萨要开悟，破迷发现无上正等正觉心，彻底领悟诸相非相，没有任何一法，才名为菩萨，所以佛说任何一切什么，没有我、没有人、没有众生、没有寿者。
须菩提，如果菩萨这样说：我难行能行，我难证能证，难度能度，我当以种种功德和智能来建设未来的佛土，他就不能名叫做菩萨，为什么呢？
如来说庄严佛土，就是虚幻的庄严，只是名叫做庄严。
须菩提，如果菩萨通达没有我没有任何一切什么，即知成佛不难，度化众生也不难，如来说他真的是名叫做菩萨。
【注释】
①授记：梵语和伽罗的意译，十二部经之一。又指佛对发心向善的众生授予将来必成佛的标记。
【原文】
尔时，须菩提白佛言：“世尊，善男子、善女人，发阿耨多罗三藐三菩提心，云何应住？云何降伏其心？”
佛告须菩提：“善男子、善女人，发阿耨多罗三藐三菩提心者，当生如是心，我应灭度一切众生，灭度一切众生已，而无有一众生实灭度者。”
“何以故？”
“须菩提，若菩萨有我相、人相、众生相、寿者相，即非菩萨。”
“所以者何？”
“须菩提，实无有法，发阿耨多罗三藐三菩提心者。须菩提，于意云何？如来于然灯佛所，有法得阿耨多罗三藐三菩提不？”
“不也，世尊。如我解佛所说义，佛于然灯佛所，无有法得阿耨多罗三藐三菩提。”
佛言：“如是如是。须菩提，实无有法如来得阿耨多罗三藐三菩提。须菩提，若有法如来得阿耨多罗三藐三菩提者，然灯佛即不与我授记①，汝于来世当得作佛，号释迦牟尼。以实无有法得阿耨多罗三藐三菩提，是故然灯佛与我授记，作是言，汝于来世当得作佛，号释迦牟尼。”
“何以故？”
“如来者，即诸法如义。
若有人言如来得阿耨多罗三藐三菩提，须菩提，实无有法，佛得阿耨多罗三藐三菩提。
须菩提，如来所得阿耨多罗三藐三菩提，于是中无实无虚。
是故如来说一切法，皆是佛法。
须菩提，所言一切法者，即非一切法，是故名一切法。
须菩提，譬如人身长大。”
须菩提言：“世尊，如来说人身长大，即为非大身，是名大身。”
“须菩提，菩萨亦如是，若作是言，我当灭度无量众生，即不名菩萨。”
“何以故？”
“须菩提，实无有法，名为菩萨。是故佛说一切法，无我无人无众生无寿者。须菩提，若菩萨作是言，我当庄严佛土，是不名菩萨。”
“何以故？”
“如来说庄严佛土者，即非庄严，是名庄严。须菩提，若菩萨通达无我法者，如来说名真是菩萨。”
【译文】
这时，须菩提又对佛说：世尊，善男子善女人发现无上正等正觉心，了知无我相人相众生相寿者相，不再执取邪知邪见的禁戒和外道修持法门，对世尊所说正法深信不疑，淡薄种种贪欲、嗔心、愚痴，自然发露了上求佛果，下化众生的菩提心，到此时节，应当如何安住菩提心？
如何降伏修道难，度众更难的畏惧心理？
佛告诉须菩提：善男子善女人，发露上求佛果下化众生的菩提心，应当生起这样的心：我要救度一切众生，救度了一切众生，而没有一众生实际被我救度。
为什么呢？
如果菩萨畏惧修道难，畏惧度化众生更难，就是有我相、人相、众生相、寿者相，就不是菩萨。
为什么这样说呢？
须菩提，实在没有任何什么，连发无上正等正觉心都没有，梦幻中的事，究竟什么也没有。
须菩提，你的意思怎么样？
如来在无数阿僧祗劫，燃灯佛出现于世时，有任何什么，证得无上正等正觉吗？
没有，世尊。
就我了解佛所说的义理，佛在燃灯佛那里，持五莲花奉上如来，又持身投地布发遮住污泥，供养圣尊从身上走过，并发誓愿，愿将来之世作佛当如燃灯佛，那是现象上的事，如梦如幻，于无上正等正觉心，没有任何什么，愿将来之世作佛当如燃灯佛，也没有燃灯佛授记，于来世当得作佛，号释迦牟尼。
佛说：正是如此，正是如此。
须菩提，我于尔时，心意清净，没有任何什么妄想住相，如来于未来世当证得无上正等正觉。
须菩提，那时候我如果住相供养如来，住相发愿将来成佛当如燃灯佛，心里畏惧成佛难，畏惧度化众生更难，以为如来必得真常不灭的无上正等正觉，燃灯佛就不给我授记说：你于来世当得作佛，号“释迦牟尼”。
因为我无所住发无上正等正觉心，领悟实无有法证得无上正等正觉，所以然灯佛给我授记，说这样的话：你于来世当得作佛，号“释迦牟尼”。
什么原因呢？
所谓如来，就是万法都如其本来的义理，没有任何什么。
如果有人说：如来证得真常不灭的无上正等正觉，须菩提，实在没有任何什么，佛证得无上正等正觉。
须菩提，如来所证得的无上正等正觉，无实无虚。
如果诸相非相，唯独如来所得是真实，好比梦中所见一切皆虚妄，唯独捡到的金钱不假。
这么说，无上正等正觉虚幻而根本没有吗？
所说虚幻非虚幻，即是“诸相非相”，如果虚幻是断灭性的，何必辛苦修行？
无上正等正觉于是中无实无虚，所以如来说任何一切什么，都是佛法。
须菩提，所说任何一切什么，包括色受想行识，眼耳鼻舌身意，色声香味触法，眼识耳识鼻识舌识身识意识等六根六尘六识，苦集灭道等四谛法，无明、行、识、名色、六入、触、受、爱、取、有、生、老死等十二因缘法，布施、持戒、忍辱、精进、禅定、智能等六波罗蜜，涅槃，阿耨多罗三藐三菩提，以及其他看不到、想不到的任何什么，就是虚幻的任何一切什么，所以只是名叫做任何一切什么。
须菩提，比如人的身体长得很大。
须菩提说：世尊，如来说人的身体长得很大，比如在梦中，身体长得很大很大，而实际上没有，只是虚幻的长得很大，只是名叫做大身。
须菩提，菩萨也是如此，如果他这样说：我应当救度无量众生。
那么，他就不能名叫做菩萨。
为什么呢？
须菩提，实在没有任何什么，微尘都没有，哪有众生可灭度？
菩萨要开悟，破迷发现无上正等正觉心，彻底领悟诸相非相，没有任何一法，才名为菩萨，所以佛说任何一切什么，没有我、没有人、没有众生、没有寿者。
须菩提，如果菩萨这样说：我难行能行，我难证能证，难度能度，我当以种种功德和智能来建设未来的佛土，他就不能名叫做菩萨，为什么呢？
如来说庄严佛土，就是虚幻的庄严，只是名叫做庄严。
须菩提，如果菩萨通达没有我没有任何一切什么，即知成佛不难，度化众生也不难，如来说他真的是名叫做菩萨。
【注释】
①授记：梵语和伽罗的意译，十二部经之一。又指佛对发心向善的众生授予将来必成佛的标记。
✋热门推荐