༄༅། །ཚེས་བཅུའི་ཕན་ཡོན་གསོལ་འདེབས་བཞུགས་སོ། །
蓮師聖日（藏曆初十）之饒益功德祈請文 

སངས་རྒྱས་གཉིས་པ་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ལ་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ། །
至尊上師繼佛皈命禮

སྐལ་བཟང་འདིར་བྱོན་སངས་རྒྱས་སྟོང་རྩ་ཀུན། །
與諸賢劫降世正等覺

སྤངས་རྟོགས་མཉམ་ཞིང་འགྲོ་ལ་ཐུགས་བརྩེ་ཡང༌། །
斷證無別慈愛眾有情

གངས་རི་ཁྲོད་འདིར་ཁྱོད་དང་མཚུངས་པ་ཡི། །
雪山城中恩德似汝般

བཀའ་དྲིན་བརྗོད་དུ་མེད་པར་བསམས་ཀྱིན་དད། །
無得言說思故生淨信

ཁ་བ་ཅན་འདིར་ལག་ན་པདྨོ་ཡིས། །
於此雪域佛陀親授記

གདུལ་བྱར་རྒྱལ་བའི་ལུང་བསྟན་མཛད་པའི་དོན། །
執蓮尊者調化之因故

མེས་དབོན་གསུམ་དང་ཨོ་རྒྱན་ཆེན་པོ་ཡིས། །
所造傳記他處無得見

མཛད་པའི་རྣམ་ཐར་ལས་གཞན་དམིགས་སུ་མེད། །
祖孫三尊及與蓮花生

གུ་རུ་ང་སྒོམ་ང་སྒྲུབས་ང་རྗེས་སྙོགས། །
蓮師頌曰:觀修追隨吾

ང་མཐོང་སངས་རྒྱས་ཀུན་མཐོང་ང་ཉིད་ནི། །
親見吾相即同見諸佛

བདེ་གཤེགས་འདུས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཡིན་པས། །
吾性乃善逝總集體性

ཚེས་བཅུ་བྱུང་རེས་བོད་དུ་འབྱོན་ཞེས་གསུངས། །
每逢初十返藏加持故

དེ་ཕྱིར་རྣམ་ཐར་དྲན་པས་གསོལ་བ་འདེབས། །
思憶蓮師傳記虔祈請

ཧོར་ཟླ་དྲུག་པའི་ཚེས་བཅུའི་ཉི་ཤར་ལ། །
藏曆六月初十日出際

དྷ་ན་ཀོ་ཤ་པདྨའི་སྦུབས་ལ་བྱོན། །
達那固夏蓮苞中降生

རྒྱལ་ཟླར་ཨིནྡྲ་བྷོ་དྷའི་སྤྱན་དྲངས་ཏེ། །
十二月中因扎王迎請

རྒྱལ་བུར་མངའ་གསོལ་རྡོ་རྗེའི་ལམ་མཆོག་བརྙེས། །
晉位太子修金剛勝道

མཆུ་ཟླར་རྒྱལ་སྲིད་སྤངས་ནས་བསིལ་ཚལ་དུ། །
正月棄位入清涼寒林

བརྟུལ་ཞུགས་སྤྱོད་པས་མཁའ་འགྲོ་དབང་དུ་བསྡུས། །
修持禁行降服諸空行

དབོ་ཟླར་བསྟན་ལ་རིམ་བཞིན་བཀྲི་བའི་སླད། །
二月引導教法次第故

སློབ་དཔོན་པྲ་བྷ་ཧསྟིར་རབ་ཏུ་བྱུང༌། །
阿難座下示現出家相

ནག་ཟླར་ཟ་ཧོར་རྒྱལ་པོས་གསོན་བསྲེགས་ཚེ། །
三月薩霍爾王活焚際

མེ་ཡང་ཆུར་བསྒྱུར་སུམ་རྩེན་ལྷ་ཡིས་བསྟོད། །
三天諸神澆滅並稱揚

ས་ཟླར་ཨོ་རྒྱན་རྒྱལ་པོས་ཡབ་ཡུམ་གཉིས། །
四月鄔金法王父母尊

ལྷན་ཅིག་མེར་བསྲེགས་ལོག་སྲེད་ཅན་དག་ཀྱང༌། །
齊遭火焚於此邪欲者

རང་དབང་མེད་པར་དད་པའི་གནས་ལ་བཀོད། །
無自主眾安置於信地

སྣྲོན་ཟླར་ལྷོ་ཕྱོགས་མཐར་སྐྱེས་རྒྱལ་ཁམས་སུ། །
五月南方邊地國域中

བསྟན་ལ་འཁུ་བའི་མུ་སྟེགས་ཐོག་གིས་བསྒྲལ། །
誅殺損害教法之外道

གྲོ་བཞིན་ཟླ་བར་མཐའ་འཁོབ་ཟངས་གླིང་དུ། །
七月邊鄙赤銅洲惡王

མུ་སྟེགས་རྒྱལ་པོས་ཟངས་ཆེན་ཁ་སྦྱོར་ནང༌། །
置於密合銅器拋河中

བཅུག་ནས་ཆུ་ཀླུང་བསྐྱུར་ཀྱང་རྫུ་འཕྲུལ་གྱིས། །
示現神變行走虛空時

ནམ་མཁར་གཤེགས་པའི་མོད་ལ་ཆུ་ཀླུང་ཡང༌། །
江河逆流而上並摧毀

གྱེན་ལྡོག་སྡིག་སྤྱོད་རྒྱལ་པོའི་གནས་འཇིགས་ལ། །
外道君王宮殿令攝服

ཉེ་བས་སྤ་བཀོང་བཟོད་གསོལ་སྐྱབས་སུ་བསྟེན། །
懇求寬恕頂禮鹹依止

ཁྲུམས་ཟླར་མུ་སྟེགས་ངན་པའི་ཟས་དུག་གིས། །
八月外道雖欲以毒藥

བཀྲོངས་པར་སེམས་ཀྱང་གནོད་པ་མེད་ཀྱི་སྟེང༌། །
弑殺不成示現無損害

གཟི་མདངས་ལྷག་པར་རྒྱས་པའི་ངང་ཚུལ་བསྟན། །
增長更顯威耀之本性

ཐ་སྐར་ཟླ་ལ་ཡང་ལེ་ཤོད་དུ་ཕེབས། །
九月前往洋列秀地區

བལ་བོད་གཉིས་ཀའི་ལྷ་འདྲེས་མཐོ་མཚམས་ཀྱང༌། །
尼藏二地鬼神阻擾之

རྡོ་རྗེ་གཞོན་ནུའི་སྐུར་བཞེངས་དམ་ལ་བཞག །
化現金剛童子作調伏

སྨིན་དྲུག་ཟླ་བར་བོད་ཡུལ་དབུས་སུ་བྱོན། །
十月前往西藏之內地
　　
ཧས་པོ་རི་རྩེར་ལྷ་སྲིན་དམ་ལ་བཞག །
海波山頂降服諸鬼神

རྒྱལ་བསྟན་བོད་དུ་དར་བ་ཁྱོད་གཅིག་པུའི། །
于藏豎立國教唯汝恩

དྲིན་ལ་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་བསམ་ཀྱིན་དད། །
不憑他力思故生淨信

མགོ་ཟླར་སྲིན་ཡུལ་གཤེགས་པ་ལ་དགོངས་ནས། །
十一月中欲往羅刹洲

མཆིམས་ཕུར་ཡོན་མཆོད་བཀའ་བགྲོས་བོད་ཡུལ་ཀུན། །
欽普施福政要諸藏地

གཏེར་གྱིས་གཏམས་པའི་སྟ་གོན་དང་འབྲེལ་བར། །
埋藏伏藏富盈前行之

གཞི་བདག་དབང་བསྡུས་གཏེར་གྱི་གཉེར་བྱང་གཏད། །
關聯地只降伏並囑咐

དེ་ཕྱིར་བྱུང་ངོ་ཅོག་གི་ཚེས་བཅུ་རྣམས། །
由此因故上述諸初十

ཁྱོད་ཀྱིས་མཛད་པ་ཕྲིན་ལས་དུས་ཆེན་དང༌། །
乃汝廣行事業節慶和

མ་དང་མཁའ་འགྲོ་འདུ་བའི་སྐབས་ཡིན་པས། །
佛母及與空行聚會日

ནང་དུ་རྡོ་རྗེའི་ལུས་ལ་རྩ་ཐིག་རླུང༌། །
內為金剛身脈風明點

འདུ་བ་ངོ་མཚར་ཅན་གྱི་རྟེན་འབྲེལ་ལས། །
和合甚為奇妙之緣起

རྣམ་བཞིའི་ཕྲིན་ལས་ཀུན་ལ་དབང་འབྱོར་ཞིང༌། །
四種事業悉皆獲自在

ཆར་ཆུ་འབེབས་ཤིང་མི་ཕྱུགས་ནད་རིམས་ཞི། །
甘霖充盈人畜災病息

སད་སེར་དབུལ་ཕོངས་དམག་འཁྲུགས་གོད་ཁ་སོགས། །
雹旱貧窮戰爭衰損等

འཇིག་རྟེན་དུས་ཀྱི་རྒུད་པ་ཇི་སྙེད་ཀུན། །
諸等一切世間時衰敗

ཚེས་བཅུའི་དུས་མཆོད་བཟུང་ནས་གསོལ་འདེབས་ན། །
于何初十供日虔祈請

བྱིན་རླབས་ཁོ་ནས་ཞི་བ་མངོན་སུམ་ཕྱིར། །
定依加持息滅不虛故

ཞལ་བཞེས་དུས་ལ་བབ་པོ་ཐུགས་རྗེས་གཟིགས། །
承諾盡于恒時悲眼視

བོད་འབངས་བསམ་ཡོད་ཐམས་ཅད་ཁྱོད་ལ་དད། །
一切俱思藏民敬信汝

བསམ་མེད་དྲིན་ཆེན་ཕ་མ་དག་ལ་ཡང༌། །
未思俱恩父母之眾生

འཁུ་བར་བྱེད་ན་ཁྱེད་ཀྱི་ཐུགས་རྗེ་ལ། །
雖作損惱以汝大慈悲

ཉེ་རིང་མ་མཆིས་ཐུགས་དམ་རྒྱུད་བསྐུལ་ལོ། །
遠近無別誓言住心續

བོད་འབངས་ནམ་ཡང་ཡལ་བར་མི་འདོར་བའི། །
無論隱逝亦不棄藏民

ཞལ་བཞེས་དུས་ལ་བབ་པོ་ཐུགས་རྗེས་གཟིགས། །
承諾盡于恒時悲眼視

བསམ་དོན་ཡིད་བཞིན་འགྲུབ་པར་བྱིན་གྱིས་རློབས། །
所願如意成就祈加持

ཞེས་པའང་བསམ་ཡས་པ་རབ་བྱུང་དབྱངས་ཡིག་དང་པོའི་མིང་ཅན་གྱིས་ངོར༌། ༧རིག་འཛིན་འཇིགས་མེད་གླིང་པས་སོ། །
此乃所思離俗之持明吉美林巴造

御墨龍箋書福字，近臣分載福還家（上）[春遊家族]

雍正帝（1678-1735）御筆「福」
鏡心 宮廷手繪雲龍紋庫絹
1730年作
尺寸：194×113cm

此作應為雍正帝書賜巡視兩淮鹽政噶爾泰者。噶爾泰（清雍正-乾隆），滿洲正藍旗人，雍正元年任巡鹽御史，雍正五年八月以巡視兩淮鹽政署理江南安徽布政使司布政使。

每到年關辭舊迎新之際，「貼福迎新」已經成為中華民族傳統節日風俗中一項重要活動。早在清代，從臘月至正月間，皇帝「書福」、「賜福」的活動已經成為一樁具有重要意義的政治儀式了。可以說，一個「福」字，凝聚著帝國統治者與王公大臣、平民百姓之間的心念與願力。

康熙時期，宮中有書「福」的禮儀。每年農歷十二月十九日到二十二日這四天中，由欽天監選擇吉日封印，各部院衙門不再辦公，大小官吏們開始放年假。二十三日，在坤寧宮舉行完祭灶儀式之後，宮內正式進入了過年的節奏。除夕前一二日，皇帝在乾清宮西暖閣御書「福」字。御書的第一個「福」字，要掛在乾清宮正殿，其餘張貼於內苑諸宮殿，以及頒賜后妃、近侍等。至於賜「福」字給王公大臣，在康熙時尚未成定例，只是偶一為之，如康熙六年冬，大臣蔣廷錫丁憂在家，康熙帝親書金箋「福」字以賜。康熙四十三年除夕前一日，又賜翰林編修查慎行御書大「福」字。

所以乾隆帝曾在《丁巳嘉平月朔開筆再疊辛亥詩韻》注中說：「嘉平賜福之事，皇祖（康熙）時從未舉行，皇考（雍正）創辦成例，予御極以來，敬循家法，歲歲遵行，奉為典則。」可見賜福之事成為成例，是在雍正皇帝在位時確立的，並且有了極為詳備的禮儀制度。乾隆帝有詩雲：「何處生春早，春生書福中。迎年應臘朔，施惠守家風。」清宮的大年是在「書福」儀式中開始的。

《國朝宮史續編》載：「每歲十二月初一日，皇帝御重華宮，懋勤殿首領太監陳龍箋、大筆、墨海於重華宮，祗候皇帝以‘賜福蒼生’筆書福字十餘幅懸貼各宮。」可知書福地點在重華宮，」乾隆十七年（1752）之後，又增加了一項儀式，即開筆書福之前，皇帝必須先到闡福寺上香，然後返回重華宮東側的漱芳齋書福。闡福寺在今北海公園五龍亭北，重宇三層，皇帝必須親自登樓，以取「闡揚福德之義」。乾隆帝每年都親力親為，一直到83歲才改乘小轎登樓，可見他祈福的虔誠之心。還有一說在建福宮書福，禮親王昭槤的《嘯亭雜錄·賜福字》曾提到：「定制，列聖於嘉平朔謁闡福寺歸，御建福宮，開筆書福字箋，以迓新禧，凡內廷王公、大臣皆遍賜之。」為了彰顯對書福頒賜典禮的重視，清代帝王非常注重禮儀細節。嘉平朔日（十二月初一日），懋勤殿首領太監陳金龍箋、大筆、墨海於重華宮祗候，皇帝書福時必須焚香致敬，桌案上置一朱漆雕雲龍盤，其中放古銅八吉祥爐、古銅香盤。皇帝手握「賜福蒼生」筆，先在爐上熏熱，然後濡染揮翰，誠心地寫下福字，之後懸貼各宮。此後各地將軍、督撫的請福折陸續奏到，皇帝一一頒賜。十五、十六等日，召御前大臣、侍衛至重華宮賜福。二十六、二十七等日，召諸王大臣、內廷翰林等至乾清宮賜福，須先由奏事處擬定名單，皇帝欽定若干人後，酌定班次，下內閣通傳，受賜大臣按班次到乾清門祗候。領「福」之時，王公大臣們依次在台階下肅立，宮殿監預傳各首領太監集庭內執事。皇帝御筆賜福時，懋勤殿首領太監具高案筆墨，受賜王公、大臣依次跪在御案之前，仰瞻皇帝親揮宸翰，並伏地叩頭謝恩。待墨跡乾後，太監二人雙手恭捧而行，受賜大臣也隨之而出（《國朝宮史》卷五《典禮》）。如有餘，全部封存於乾清宮，以待來年冬天特賜軍機大臣、御前大臣數人，稱之為「賜余福」。不過，作為皇帝的恩典，各王公大臣願意得到賞賜的很多，臘月所寫的往往不夠用，雍正皇帝會在來年的正月上旬再寫一批，在元宵節前後頒賜大臣。

嘉平書福儀式中最重要的用具，當屬御用「賜福蒼生」筆，蘊含御賜福字，福歸天下之意，乾隆帝曾稱其「最為吉祥法物」。此筆管髹黑漆，鐫刻「賜福蒼生」四個填金字。每年皇帝書福，必敬用此筆書第一福字，欽承天子手澤，懸掛於乾清宮正殿，以求新年好福氣。道光年間曾任軍機大臣的英和評說：「此筆亦棕制純粹，異於他毫，所書福字無定數，惟珍重不多書爾。」這件寶物僅在書福頒賜時御用一次，用畢即珍藏於紫檀寶匣之中以待來年使用。這件貯筆的寶匣也非常珍貴，其上鐫刻乾隆帝御銘：「斂時五福，敷錫庶民。子孫保之，萬禩千春。」按制，當時賞賜臣下的福字，都使用上好的絹紙，其上敷丹砂，繪有金雲龍的圖案，多由南方省份進獻。

本幅雍正帝御筆福字即為清宮原裝裱，「福」字書寫在手繪金雲龍圖案的朱砂絹上，「福」字裝以手繪五彩祥雲紋庫絹，中上畫「眉壽」大印，絹周邊畫五爪飛龍共九條，規制極高。在五彩雲紋的右下角，曾有頒賜字跡，惜被後人刮除，僅依稀可辯者為「雍正八年元旦，賜巡視兩淮□□內閣侍讀學士加□□爾泰」，可知此「福」字書於雍正八年（1730），頒賜的對象當為時任巡視兩淮鹽政的大臣噶爾泰。

御墨龙笺书福字，近臣分载福还家（上）

雍正帝（1678-1735）御笔“福”
镜心 宫廷手绘云龙纹库绢
1730年作
尺寸：194×113cm

此作应为雍正帝书赐巡视两淮盐政噶尔泰者。噶尔泰（清雍正-乾隆），满洲正蓝旗人，雍正元年任巡盐御史，雍正五年八月以巡视两淮盐政署理江南安徽布政使司布政使。

每到年关辞旧迎新之际，“贴福迎新”已经成为中华民族传统节日风俗中一项重要活动。早在清代，从腊月至正月间，皇帝“书福”、“赐福”的活动已经成为一桩具有重要意义的政治仪式了。可以说，一个“福”字，凝聚着帝国统治者与王公大臣、平民百姓之间的心念与愿力。

康熙时期，宫中有书“福”的礼仪。每年农历十二月十九日到二十二日这四天中，由钦天监选择吉日封印，各部院衙门不再办公，大小官吏们开始放年假。二十三日，在坤宁宫举行完祭灶仪式之后，宫内正式进入了过年的节奏。除夕前一二日，皇帝在乾清宫西暖阁御书“福”字。御书的第一个“福”字，要挂在乾清宫正殿，其馀张贴于内苑诸宫殿，以及颁赐后妃、近侍等。至于赐“福”字给王公大臣，在康熙时尚未成定例，只是偶一为之，如康熙六年冬，大臣蒋廷锡丁忧在家，康熙帝亲书金笺“福”字以赐。康熙四十三年除夕前一日，又赐翰林编修查慎行御书大“福”字。

所以乾隆帝曾在《丁巳嘉平月朔开笔再叠辛亥诗韵》注中说：“嘉平赐福之事，皇祖（康熙）时从未举行，皇考（雍正）创办成例，予御极以来，敬循家法，岁岁遵行，奉为典则。”可见赐福之事成为成例，是在雍正皇帝在位时确立的，并且有了极为详备的礼仪制度。乾隆帝有诗云：“何处生春早，春生书福中。迎年应腊朔，施惠守家风。”清宫的大年是在“书福”仪式中开始的。

《国朝宫史续编》载：“每岁十二月初一日，皇帝御重华宫，懋勤殿首领太监陈龙笺、大笔、墨海于重华宫，祗候皇帝以‘赐福苍生’笔书福字十余幅悬贴各宫。”可知书福地点在重华宫，”乾隆十七年（1752）之后，又增加了一项仪式，即开笔书福之前，皇帝必须先到阐福寺上香，然后返回重华宫东侧的漱芳斋书福。阐福寺在今北海公园五龙亭北，重宇三层，皇帝必须亲自登楼，以取“阐扬福德之义”。乾隆帝每年都亲力亲为，一直到83岁才改乘小轿登楼，可见他祈福的虔诚之心。还有一说在建福宫书福，礼亲王昭梿的《啸亭杂录·赐福字》曾提到：“定制，列圣于嘉平朔谒阐福寺归，御建福宫，开笔书福字笺，以迓新禧，凡内廷王公、大臣皆遍赐之。”为了彰显对书福颁赐典礼的重视，清代帝王非常注重礼仪细节。嘉平朔日（十二月初一日），懋勤殿首领太监陈金龙笺、大笔、墨海于重华宫祗候，皇帝书福时必须焚香致敬，桌案上置一朱漆雕云龙盘，其中放古铜八吉祥炉、古铜香盘。皇帝手握“赐福苍生”笔，先在炉上熏热，然后濡染挥翰，诚心地写下福字，之后悬贴各宫。此后各地将军、督抚的请福折陆续奏到，皇帝一一颁赐。十五、十六等日，召御前大臣、侍卫至重华宫赐福。二十六、二十七等日，召诸王大臣、内廷翰林等至乾清宫赐福，须先由奏事处拟定名单，皇帝钦定若干人后，酌定班次，下内阁通传，受赐大臣按班次到乾清门祗候。领“福”之时，王公大臣们依次在台阶下肃立，宫殿监预传各首领太监集庭内执事。皇帝御笔赐福时，懋勤殿首领太监具高案笔墨，受赐王公、大臣依次跪在御案之前，仰瞻皇帝亲挥宸翰，并伏地叩头谢恩。待墨迹干后，太监二人双手恭捧而行，受赐大臣也随之而出（《国朝宫史》卷五《典礼》）。如有余，全部封存于乾清宫，以待来年冬天特赐军机大臣、御前大臣数人，称之为“赐余福”。不过，作为皇帝的恩典，各王公大臣愿意得到赏赐的很多，腊月所写的往往不够用，雍正皇帝会在来年的正月上旬再写一批，在元宵节前后颁赐大臣。

嘉平书福仪式中最重要的用具，当属御用“赐福苍生”笔，蕴含御赐福字，福归天下之意，乾隆帝曾称其“最为吉祥法物”。此笔管髹黑漆，镌刻“赐福苍生”四个填金字。每年皇帝书福，必敬用此笔书第一福字，钦承天子手泽，悬挂于乾清宫正殿，以求新年好福气。道光年间曾任军机大臣的英和评说：“此笔亦棕制纯粹，异于他毫，所书福字无定数，惟珍重不多书尔。”这件宝物仅在书福颁赐时御用一次，用毕即珍藏于紫檀宝匣之中以待来年使用。这件贮笔的宝匣也非常珍贵，其上镌刻乾隆帝御铭：“敛时五福，敷锡庶民。子孙保之，万禩千春。”按制，当时赏赐臣下的福字，都使用上好的绢纸，其上敷丹砂，绘有金云龙的图案，多由南方省份进献。

本幅雍正帝御笔福字即为清宫原装裱，“福”字书写在手绘金云龙图案的朱砂绢上，“福”字装以手绘五彩祥云纹库绢，中上画“眉寿”大印，绢周边画五爪飞龙共九条，规制极高。在五彩云纹的右下角，曾有颁赐字迹，惜被后人刮除，仅依稀可辩者为“雍正八年元旦，赐巡视两淮□□内阁侍读学士加□□尔泰”，可知此“福”字书于雍正八年（1730），颁赐的对象当为时任巡视两淮盐政的大臣噶尔泰。

—— 未完待续 —— [good][作揖]#文物代言人##历史那些事##书法##遇见艺术#